Rabin Tyson Herberger na szabat 6 lutego
Parsza Jetro (Szemot/Księga Wyjścia18:1 – 20:23)
Pośród wielu perypetii, których Izraelici doświadczają podczas wędrówki z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej, ta, o której czytamy w parszy na ten tydzień, jest niewątpliwie najważniejsza. Jest to moment, w którym Haszem daje 10 przykazań.
Fragment ten jest przyczynkiem do dyskusji na wiele tematów: o tym jak judaizm traktuje przykazania jako nadane tylko Żydom (podczas gdy nie-Żydzi otrzymali od B-ga 7 przykazań noachickich), czym te przykazania różnią się od dziesięciu z Księgi Dwarim/Powtórzonego Prawa, o tym jak pozornie duża liczba przykazań została zredukowana do zaledwie dziesięciu (tradycja judaistyczna i chrześcijańska różnią się pod tym względem) i innych.
Chciałbym jednak skupić się na samej nazwie parszy. Może się wydawać, że naturalnym byłoby, gdyby nazywała się ona „Tablice”, „Góra Synaj”, „Świętość”, albo „Mojżesz”, bo to przecież pod jego przywództwem Żydzi dotarli pod Synaj. Zamiast tego parsza nazwana jest „Jetro”, od imienia teścia Mojżesza – nie-Żyda.
To wymowne, że najważniejszy moment, w którym B-g objawia się Żydom, w Torze opisany jest we fragmencie, którego nazwa pochodzi od imienia nie-Żyda.
Jeden z midraszy (ustnych interpretacji Tory) mówi, że B-g nadał Torę wszystkim narodom świata. Kiedy narody te zostały zapytane, co takiego jest w Torze, każdy z nich znalazł coś, co mu się nie podobało. Jak wszyscy pewnie wiedzą, Tora dana przez B-ga zabrania wykonywania pracy w szabat, nakazuje uczciwość w prowadzeniu biznesu, wymaga przestrzegania restrykcyjnych zasad żywieniowych i wielu innych rzeczy. Nie każdy chce według tych zasad żyć.
Jak pokazuje midrasz, przestrzeganie zasad wynikających z Tory jest dobrowolne, a nie Żydzi nie muszą się do nich stosować. Wszyscy odstaliśmy siedem przykazań noachickich, które są uniwersalnymi, fundamentalnymi zasadami moralnymi i nic więcej nie jest od nas wymagane. Tych siedem przykazań to zakazy: bałwochwalstwa, bluźnierstwa, zabijania, rozwiązłości seksualnej, kradzieży,spożywania mięsa zwierzęcia, które jest jeszcze żywe oraz nakaz przestrzegania praw ustanowionych przez system sądownictwa.
Niektórzy jednak chcieli przyjąć wszystkie 613 przykazań, które wynikają z Tory, nie tylko ich część, czyli 10 przykazań. Księga Wyjścia opisuje, że ludzie tacy dołączyli do Izraelitów na Górze Synaj i stali się Żydami. To różnorodna grupa, która wzmiankowana jest w Torze wielokrotnie.
Oznacza to, że Torę może przyjąć każdy. Taka a nie inna nazwa parszy, w której mowa o najważniejszym boskim objawieniu – przekazaniu Tory, które stanowi podstawę żydowskości – wskazuje, że zasad Tory może zacząć przestrzegać każdy. Bycie Żydem nie oznacza przynależności do grupy etnicznej czy społecznej, ale pragnienie przyjęcia i życia według zasad danych przez B-ga na Górze Synaj. Niektóre z nich zostały spisane, niektóre natomiast były przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie, zanim powstało coś, co nazywamy Torą Ustną.
Obyśmy wszyscy zasłużyli sobie na to, aby pamiętano o nas dobre rzeczy. I nie zapominajmy również, że niezależnie z jakiej tradycji religijnej się ktoś wywodzi, parsza Jetro uczy nas okazywania szacunku dla innych.
Tłumaczenie: Katarzyna Andersz