komentarz prawosławny

Niedziela o synu marnotrawnym

 Łk 15, 11-32

Kluczem do odczytania opowiedzianej przez Zbawiciela przypowieści o synu marnotrawnym jest zasłonięty dla zmysłowego oka, mistyczny sens dwóch greckich słow: ousia i bios. Kierując badawcze spojrzenie na pierwsze zdania paraboli stajemy się współświadkami rozpoczynającej się historii młodszego z dwóch synów, który poprosił ojca o należną część własności (ousia), ten zaś podzielił między nimi to, co miał do życia (bios). Kiedy jednak docieramy do ostatniej litery opowieści, te same zdania nabierają innego znaczenia: ousiajako własność staje się tym, co człowiekowi przynależne w sensie jego pozazmysłowej, metafizycznej istoty; bios zaś, na pierwszy rzut oka – materialny środek do życia, w duchowej formie naoczności jest po prostu życiem samym. Obaj synowie, którzy w tradycji egzegetycznej świętego Cyryla, patriarchy wielkiego miasta Aleksandrii, mieli być prefiguracjami świata żydowskiego (starszy) i pogańskiego (młodszy), nie rozumieli zatem, że prosząc o to, co im istotnie należne, otrzymali od ojca więcej niż potrafili dostrzec i że to, o co proszą, sami już posiedli. To zaś, co potrafili dostrzec, nie należało do najcenniejszej własności, jaką odziedziczyli po ojcu, który sprawiedliwie rozdzielił między swe dzieci przede wszystkim całe swoje życie.

Czytaj dalej

Niedziela celnika i faryzeusza

 Łk 18, 10-14

Wyniosły faryzeusz modląc się słowami pogardy dla celnika – samemu się rozgrzeszając w imię większej nieprawości innych – był przed Bogiem sprawiedliwym, który ginie w swej sprawiedliwości (Koh 7, 15); celnik zaś, wyznając w ciszy serca własne winy, stał się szczęśliwym żebrakiem kajającym się u stołu Miłosierdzia Pańskiego.

Czytaj dalej

30. Niedziela po Pięćdziesiątnicy
Święta Teofania naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa – Chrzest Pański

 Mt 3, 13-17

Gdy w Jordanie ochrzczony zostałeś, Panie, jawnym się stało uwielbienie Trójcy, głos Rodziciela zaświadczył bowiem o Tobie, umiłowanym Cię Synem nazywając, i Duch w postaci gołębicy potwierdził słów tych pewność. Objawiający się Chryste Boże i świat oświecający, chwała Tobie! – w słowach dzisiejszego troparionu zawiera się pełne streszczenie natchnionego świadectwa Ewangelisty o wypełnieniu się mesjańskiego proroctwa (por. Iz 42, 1; Ps 2, 7; Pwt 4, 12; J 1, 31-34) poprzez święte zanurzenie Jezusa Chrystusa, otwierające zbawienną drogę wiodącą przez Jordan (Iz 8, 23).

Czytaj dalej

28. Niedziela po Pięćdziesiątnicy
Niedziela przed Narodzeniem naszego Pana, Boga i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa
Niedziela Świętych Ojców

 Mt 1, 1-25

Już w pierwszych wersach Ewangelista streścił sens długiego wywodu genealogicznego: przedstawia on Jezusa, przybranego syna Józefa, jako wyczekiwanego Mesjasza z królewskiej linii Dawida (por. 2 Sm 7, 12-16; 1 Krn 17, 11-14) oraz – według egzegezy świętego Focjusza z Konstantynopola – to, że wierząc w Chrystusa wszystkie narody stają się, nie na mocy przymierza krwi, lecz przez działanie Bożej Łaski, nasieniem Abrahama.

Czytaj dalej

27. Niedziela po Pięćdziesiątnicy – Niedziela Świętych Praojców

 Łk 14, 16-24

Przypowieść o uczcie, w tradycji prawosławnej przypisana liturgicznej pamięci o prarodzicach Jezusa Chrystusa, dla Którego się rozwinęły i ostatecznie w Nim zwinęły zwoje świętych pism Starego Przymierza, daje drogowskaz, że idąc za Zbawicielem stajemy się prawowitymi potomkami Abrahama i Izaakowymi dziećmi obietnicy (por. Ga 4, 28).

Czytaj dalej

26. Niedziela po Pięćdziesiątnicy

 Łk 17, 12-19

Chrystus, przemierzając Samarię i Galileę, dostrzegł w oddali – zdawałoby się, że przez nikogo nie zamieszkałej – dziesięciu trędowatych. Ich cielesna nieczystość, często postrzegana jako dotknięcie karzącej ręki Boga, powodowała, że aż do śmierci żyli poza rodzimą społecznością, na wygnaniu, w osamotnieniu (por. Lb 5, 1-4; 2 Krn 26, 16-23). Nieszczęśnicy, nazywając Jezusa epistates – mistrzem, opiekunem, sędzią, wznosili ku Niemu głosy: zmiłuj się nad nami (eleison imas). Święty patriarcha aleksandryjski Cyryl objaśnia, że wprawdzie wszyscy zostali od trądu uwolnieni, ale dopiero wówczas, gdy zgodnie z nakazem Mesjasza szli pokazać się żydowskim kapłanom, którzy stali się tym sposobem współświadkami cudu.

Czytaj dalej

25. Niedziela po Pięćdziesiątnicy

 Łk 18, 18-27

Jezus, zanim został wywołany do odpowiedzi przez zamożnego faryzeusza, znał jego serce. Wielmoża, jeszcze zanim otworzył usta, był przed oczyma Mesjasza zupełnie nagi. Oświeceni czytelnicy Ewangelii prawdziwą naturę żydowskiego rządcy obnażyć mogą po charakterze zadanego Chrystusowi pytania: pułapka tkwiła w tym, aby schlebiając Nazarejczykowi sprowokować Go do publicznej kompromitacji, a ostatecznie – uznać za anarchistę, bluźniercę, opętanego przez diabła.

Czytaj dalej

24. Niedziela po Pięćdziesiątnicy

 Łk 13, 10-17

Jezus dokonuje cudu uzdrowienia kalekiej niewiasty – dosłownie, jak relacjonuje Ewangelista, pochylonej ku sobie. Święci Ojcowie odczytywali ten zewnętrzny stan jako krzyk jej wnętrza: zgięta w dół została moja dusza (Psalm 57, 6). Deformacja jej ciała, trwająca od osiemnastu lat, była bowiem skutkiem duchowego pochylenia ku sobie – egoizmu, grzechu, bezbożności. Cielesny garb kobiety był konsekwencją tego, że nie mogła się wyprostować duchowo, czyli odzyskać prostoty i radości bycia dzieckiem Bożym. Paweł Apostoł napisze później w podobnym kontekście: wydajcie taką szatanowi na zniszczenie ciała, by duch mógł być zbawiony w dniu Pana (1 Kor 5, 5) – doświadczenie zła i cierpienie mają nas uwrażliwić na realną obecność Boga i nadać Mu właściwe miejsce w naszym życiu.

Czytaj dalej

23. Niedziela po Pięćdziesiątnicy

 Łk 12, 16-21

Poprzez przypowieść o bogatym głupcu, znaną jedynie z redakcji ewangelisty Łukasza, Zbawiciel dodaje życia złotym zgłoskom jednej z hebrajskich ksiąg prorockich: Kuropatwa wysiaduje nie zniesione przez siebie jaja, kto zaś dzierży bogactwa, lecz niesprawiedliwie, musi zostawić je pośród swoich dni, a na swój koniec okazuje się głupi (Jr 17, 11).

Czytaj dalej